Remind Instagram hesabından “alanında uzman konuklarımız” serisine Nisan ayında başladık. İkinci canlı yayın konuğumuz Fonksiyonel Tıp ve Kardioloji Uzmanı Prof. Dr. Zeynep Tartan ile pandemi sürecinde kafaları çok karıştıran “vitamin ve mineral takviyeleri” konusunu konuştuk.
Tartan, dünya genelinde takip ettiği birkaç kaynağı ve referanslarını da Remind ekibiyle paylaştı. Cleveland Kliniği ve Corogents Immunology Kliniği referans kaynaklarına göre tüm bu pandemi süreci ve takviyeler şu 3 mekanizma üzerinden incelendi:
- Bağışıklığı arttırıyor mu?
- Virüsün çoğalmasını engelliyor mu?
- Semptomlar azalıyor mu?
Prof. Dr. Zeynep Tartan’a göre asla vazgeçemeyeceğimiz ana destekler şunlar:
- D3 Vitamini
Vücutta 50 ünitenin altındaki D3 değerlerinin eksik veri kabul edildiğini ve emiliminin zaten zor olması sebebiyle takviye edilmesi gerektiğini söyleyen Dr. Tartan, vücuttaki D3 vitamini oranı çok yavaş yükseldiği için, örneğin 25 birimden 50 birime hemen yükseltemeyeceğimizi, ancak hiç almamaktansa yukarıya doğru bir hareket için takviye kullanmanın iyi olacağını belirtti.
“Bu aralar, yani pandemi sürecinde seviyenin 60-80 birim arasında olması tercih ettiğimiz bir şey. Mesela D3’ü yüksek olan kişiler normal zamanlarda sık hasta olmayan kişilerdir. Eğer kişide D3 düşük ise kendi sosyal medya hesabımda paylaştığım ‘güvenli doz’ paylaşımıma bakabilirler. (Link ekle) Bu hesaba göre, her 22 kg için 2000 ünite olarak hesaplanabilir.”
Örneğin; bir kişinin 54 kg olduğunu düşünelim, kişi ortalama 5000 ünite almalı (her damlası 1000 ünite olan Dvit’ten 5 damla.)
Eğer böbrek taşı riskiniz yoksa, bu ara 8 damlaya kadar çıkarabilirsiniz. Ancak sonrasında mutlaka baktırmanızı tavsiye ediyorum. Doktorunuzla görüşebiliyorsanız ona danışın.”
D3 vitamini için güvenli dozu şöyle hesaplayın: kendi kilonuzu 22’ye bölün, çıkan sonucu da 2 ile çarpın.
- Çinko
Prof. Dr. Tartan, çinkonun dozundan ziyade emilimi konusunda çok önemli detayları da paylaştı:
“Çinko önemli bir mukoza koruyucusu. Aynı zamanda çinko, virüs içeri girdikten sonra virüsün çoğalmasını da engelliyor. Çinkonun içilmesinden sonra emilmesi ve hücrenin içine girmesi çok önemli. Bu emilim sürecinde de mor ve mavi yiyeceklerden yardım alabilirsiniz; mor lahana, mor soğan, pancar, mor havuç, patlıcan vb. Yani mor olan her şey! ”
Günlük alınması gereken çinko dozu 20-30 mg’dır ve 50 mg’ın geçilmemesi gerekmektedir.
Çinkonun zor bulunduğu bu dönemde tuzsuz ve kavrulmamış kabak çekirdeği tüketebilirsiniz. Her gün 1 avuç yeterli olacaktır.
- C Vitamini
Prof. Dr. Zeynep Tartan C vitamininin Covid-19 ile ilişkisini ve almamız gereken dozu şu şekilde tanımlıyor:
“Bedende olan tam olarak çarpışma. Covid-19 ile savaş var ortada. C vitamini savunma sisteminin atakta bulunacağı hücrelerin performansını arttırıyor. Bu sebeple özellikle bu dönemde alınması çok çok önemli. Evdeysek eğer, bu zamanlarda günlük 500-1000 mg yeterli olacaktır. Ancak hala her gün işe gidiliyorsa, 2-3 grama kadar çıkılabilir.”
Yayın öncesinde aldığımız sorulardan en çok sorulan C vitamininin formu ve kullanım şekliydi: “C vitamini suyla çözünür. Eğer bulabiliyorsanız, Ester formda C vitaminini tercih edilmeli.”
Diğer destekleyici besin takviyeleri
Prof. Dr. Tartan, D3, Çinko ve C vitamini ana kolonları dışında ise zorunlu olmayan takviyeleri ve belki de takviye yerine gıda formunda kullanabileceğimiz bazı destek noktalarına da dikkat çekti:
Kuarsetin: Takviye yerine doğal kaynaklardan rahatlıkla alınabilir. Taze sarımsak, diş sarımsak, soğan ve elmada yüksek oranda bulunuyor.
Zerdaçal: Günlük kullanımda çorbalara ve yemeklere karabiber ile ekleyerek kullanılabilir. Ancak takviye olarak almak tercih edilirse günlük 500-1000 mg alınabilir.
NAC (N-Asetil Sistein): Bu dönem dışında da kullanabileceğimiz güçlü bir takviyedir. 600 mg kullanılabilir.
Melatonin: Özellikle uyku problemi olanlar günde 5 mg alabilir. “Bu dönemde serotonin hormonu salınımını desteklemek için gündüz (12:00-14:00) arası güneşlenmek gerekiyor ki akşam melatonine dönüşsün. Melatonin bağışıklık sistemi ve bu dönemde akciğerler için muazzam iyi bir kaynaktır.”
Selenyum: “Bu savaşta aynı zamanda Glutatyon’a (her hücrenin içinde bulunan ana antioksidana) ihtiyacımız var.” Glutatyon yapımına faydalı olanlar; Selenyum + C vitamini + N-asetil L-cystein => Bu üçü glutatyon yapımında faydalı ürünlerdir. Selenyum, aynı zamanda Brezilya cevizinde de bolca bulunuyor.
Karamürver: Efervesan veya özüt olarak eczanelerde bulunuyor. Günlük 500 mg alınabilir. Ancak şart değil.
Magnezyum: 2.1-2.2mg kullanılabilir.
Sağlıklı yaşam tarzı gözetilmeli
Prof. Dr. Zeynep Tartan, son yıllarda genel sağlığımız için ne kadar önemli olduğunu daha iyi anladığımız bağırsak sağlığına da değindi: “Bağırsaklar çok önemli! Bağırsaktaki arkadaşlarımızı, iyi bakterileri mutlu etmek zorundayız. Kemik suları ve lifli sebzeler, turşu gibi probiyotik gıdalar tüketmeye özen gösterilmeli. Ama dikkat, kemik suyu çok güçlü bir gıda ve her gün içilirse histamini arttırabilir.”
“Bu döneme bütüncül bakmamız gerekiyor. Hayatta her an başımıza her şey gelebilir. Zeminimiz çok önemli, çok kıymetli. Bu kıymeti de 5 şeyle sağlıyoruz, esas gücümüz içeride!”
Yeme içme %80 oranında önemli. Bedenimizi ve sağlığımızı ‘içeriden’ beslemeyi de ihmal etmememiz gerek. Parasempatik sinir sisteminin iyi ve rahat çalışması, ‘güvendeyim’ mesajı alması sindirim sistemimiz için çok önemli. Aynı şekilde hareketli bir yaşama sahip olup olmadığımızı da gözetmeliyiz. Her ne kadar hareketlerimiz kısıtlanmış olsa da, bedenimizin ve sinir sistemimizin ihtiyaç duyduğu hareketi ihmal etmemek gerek.
Kendimize şu soruları sorarak yol almalıyız: Kendimi iyi besliyor muyum? İlişkilerim nasıl? Neye ihtiyacım var, ne istiyorum? Hareketli bir yaşama sahip miyim? Yeterince uykumu alabiliyor muyum?
Bu sorulardan oluşan zemine dikkat ettiğimizde, üzerinde sağlıklı bir yaşam inşa etmek kolaylaşacak. Virüs salgını olsun olmasın, sağlığımızı desteklemenin yolu aynı: Kendimize iyi ve çok dikkatlice bakmak…
